Gün geçmiyor ki Alanya sokaklarında, sosyal medyada veya kahvehane sohbetlerinde trafik cezaları konuşulmasın. Ceza artışı tartışmaları, sürücülerde tepki ve bir yandan da “bunlar gerekli” diyenlerin itirazı… Peki gerçekten sorun sadece kuralların sertleştirilmesiyle, ceza kesilmesiyle sona erer mi? Cezalar tek başına bir panzehir midir yoksa daha geniş bir strateji gerekir mi? Bu yazıda hem cezaların rolünü hem de cezanın ötesinde yapılması gerekenleri, vatandaşın gözünden ve şehir yönetimi perspektifinden ele alıyorum. Trafikte Ceza: Gerekli Ama Yeterli Değil Elbette drift yapanı, makas atanı, alkollü araç süreni cezalandırmak gerekir. Trafik kurallarını çiğnemek, başkalarının hayatını tehlikeye atmak demektir ve bunun karşılığı olmalı. Ancak ceza uygulamasının kendisi ile hedeflenen davranış değişikliği arasında fark vardır. Ceza, kısa vadede caydırıcı etki yaratır; fakat kalıcı alışkanlık değişikliği, tekrar eden denetim, eğitim ve altyapı düzenlemeleriyle sağlanır. Sadece ceza kesmek; sorunlu davranışı gizleyebilir, ancak kök nedenleri ortadan kaldırmaz. TRAFİK AKIŞI VE ALTYAPI: CEZADAN ÖNCE PLAN Alanya’nın coğrafi yapısı, turistik yoğunluğu ve dar sokakları düşünüldüğünde trafik sorununun altyapı kökenleri açıkça görülür. Her ışıkta durmak, yanlış sinyalizasyon, yetersiz kavşak düzenlemeleri, yaya ve servis yollarının karışması; bunlar cezadan önce ele alınması gereken teknik sorunlardır. Trafik mühendisleri, şehir plancıları ve esnaf-yerel halk temsilcilerinden oluşacak bir komisyon, sinyalizasyon planlarını, hız limitlerini ve kavşak düzenlemelerini yeniden değerlendirmeli. Bazen bir ışığın zamanlaması 10 saniye değiştirilerek büyük akış rahatlatılabilir; bazen de küçük bir cep açılarak servis araçları trafikten ayrılabilir. EĞİTİM VE SÜREKLİ DENETİM: CEZANIN TAMAMLAYICISI Davranış değişikliğinin temel araçlarından biri eğitimdir. İlkokuldan başlayarak, sürücü kurslarından düzenli tekrar eğitimlerine kadar trafik bilinci sürekli kılınmalı. Belediyeler ve sivil toplum örgütleri ortak kampanyalarla (örneğin yaz sezonunda turistlere yönelik kısa bilgilendirme broşürleri) farkındalığı artırabilir. Denetim ise sadece para toplamak değil, hata yapanın “neden” hata yaptığını anlamaya yönelik olmalı; örneğin tekrar suç işleyenlere yönelik zorunlu kurslar, alkol sorunları olan sürücülere bağımlılık desteği gibi uygulamalar fayda sağlar. EMPATİ VE VATANDAŞ GÖZÜYLE BAKMAK Sokağın, esnafın, çalışanın günlük gerçekliğini anlamadan kalıcı politika üretmek güçleşir. Vatandaşın gözüyle bakmak; sabah trafikte kamyonların aynı anda durduğu anlar, okula giden çocukların güvenliği, turistik yoğunluk nedeniyle oluşan tek yön karmaşası gibi somut sorunları ortaya koyar. Empati, “ceza keselim biter” demekten ziyade, cezanın yanı sıra çözümün diğer bileşenlerini görmeye zorlar. Mesela dar bir caddede hız sınırını düşürüp her ışıkta durmak yerine alternatif güzergâh, yaya bölgesi veya tek yön uygulaması ile akış rahatlatılabilir. AVRUPA ÖRNEKLERİNDEN ALINACAK DERSLER Avrupa’da başarılı uygulamalarda sadece ceza yok; şehir planlaması, kapsamlı bisiklet-yaya altyapısı, akıllı sinyalizasyon ve yoğun eğitim kampanyaları öne çıkar. Ayrıca cezalar şeffaf, makul ve tekrarlayan suçlarda artan yaptırımlarla desteklenir. Bizim de Avrupa uyum yasalarını örnek alırken sadece “kesinti”ye odaklanmak yerine, bütüncül uygulamaları transfer etmemiz gerekiyor. Her şehir farklıdır; ama prensipler—eğitim, altyapı, akıllı denetim—evrenseldir. CEZA POLİTİKASI NASIL OLMALI? Ceza politikası adil, orantılı ve şeffaf olmalı. Kaçak drift veya tehlikeli şerit değiştirme gibi açıkça hayati risk oluşturan eylemler ağır cezalandırılmalı; ancak aynı zamanda ceza gelirlerinin bir kısmı trafik eğitimi, altyapı iyileştirmeleri ve tekrarlayan suçlular için rehabilitasyon programlarına aktarılmalı. Bu şekilde ceza, sadece cezalandırma aracı değil, çözümün finansal kaynağı olur. KOMİSYON KURULSUN, HALKA SORALIM Önerim net: Alanya’da ilgili paydaşlardan (Belediye, Emniyet, Karayolları, esnaf temsilcileri, okul velileri ve sivil toplum) oluşan bir trafik komisyonu kurulsun. Komisyon kısa vadede (3 aylık) sinyalizasyon, hız limiti ve kavşak analizleri yapsın; orta vadede (6-12 ay) altyapı değişikliklerini, eğitim programlarını ve denetim taktiklerini hayata geçirsin. Ayrıca halka açık anketlerle (yerel mahalle toplantıları, online formlar) vatandaş görüşü alınsın. Çünkü gerçek çözümler, sahadan çıkan verilerle şekillenir. SONUÇ: CEZA GEREKLİ, AMA YALNIZ DEĞİL Cezaların artışı, kontrolsüzlüğün bir parçasını görecek; hatalı sürücülere mesaj verecek. Ancak asıl hedefimiz; kazaların, can kayıplarının, günlük yaşamın sekteye uğramasının önlenmesi ise, ceza tek başına yeterli değildir. Eğitim, altyapı, akıllı denetim, vatandaşın görüşünü alma ve cezaların rehabilitasyonla desteklenmesi gerekiyor. Alanya için gerçekçi, adil ve sürdürülebilir çözüm budur.